جمله‌های غائیجملههای غائی، جمله‌های مفید حکم و مقید به غایت معین را گویند. ۱ - زیر مجموعه جمله‌های تامجملههای غائی، از اقسام جمله‌های تام می‌باشد که به غایت و نهایت مقید شده است؛ یعنی دارای مغیّا، ادات غایت ، غایت و حکم می‌باشد، مانند: «اتموا الصیام الی اللیل» و «کل شیء لک حلال حتی تعرف انه حرام بعینه». ۲ - دیدگاه اصولیونمیان اصولی‌ها بحث است که آیا غایت در مغیّا داخل است یا نه؛ به لحاظ موضوع، بدون اشکال خارج است، زیرا مغیا نهار و غایت (لیل) دو موضوع جدا می‌باشد؛ ولی به لحاظ حکم، در میان اصولی‌ها پنج دیدگاه وجود دارد: ۱. بسیاری همانند مرحوم « محقق خراسانی »، « امام خمینی » و « شیخ انصاری » معتقدند غایت داخل در مغیا نیست مطلقا؛ ۲. گروهی دیگر بر این باورند که غایت داخل در مغیا است مطلقا؛ ۳. برخی مانند مرحوم « محقق قمی » تفصیل داده‌اند که اگر غایت از جنس مغیّا باشد، داخل در مغیّا است، مانند: «صمت النهار الی اللیل» و اگر از جنس مغیّا نباشد، داخل در مغیّا نیست، مانند: «کل شیء لک حلال حتی تعرف انه حرام بعینه»؛ ۴. برخی دیگر از اصولی‌ها، مانند مرحوم « محقق نایینی » در ادات غایت، بین کلمه «الی» و «حتی» فرق گذاشته و گفته‌اند: اگر غایت مدخول «الی» باشد، خارج از مغیا است و اگر مدخول «حتی» باشد، داخل در مغیا است؛ ۵. گروهی دیگر همانند مرحوم « مظفر » بر این عقیده‌اند که جمله‌های غایی، نه در دخول غایت در مغیّا ظهور دارد و نه در عدم آن، بلکه تابع قراین خاص می‌باشد. [۲]
محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج۱، ص۲۶۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۸۶، برگرفته از مقاله «جمله‌های غایی». |